Czy BIOS jest systemem operacyjnym? (cz. 6)
Konfiguracja BIOSu
Opisy najważniejszych ustawień, jakie mogą znaleźć się w oknie konfiguracyjnym
BIOSu.
Podane informacje pochodzą ze strony
http://www.bios.pl, która przedstawia informacje wybrane z dostępnej
dokumentacji.
Wstęp
BIOS pozwala na ustawianie różnorodnych opcji i chociaż są różne typy BIOSów,
to w większości z nich są podobne ustawienia. Przeglądając panel konfiguracyjny
BIOSu znajdziemy opcje, które umożliwiają określenie parametrów pracy
najważniejszych urządzeń wchodzących w skład zestawu komputerowego, takich jak
karta graficzna, pamięć, napędy dyskietek, dyski twarde (Standard Cmos Setup). W
kolejnym menu możemy określić parametry pracy płyty głównej i procesora (Bios
Features Setup). Decydujemy między innymi o tym, w którym napędzie najpierw
komputer ma szukać systemu operacyjnego. Możemy również określić parametry pracy
układów odpowiedzialnych za komunikację wewnątrz komputera oraz między
komputerem a urządzeniami peryferyjnymi - do tego służy panel Integrated
Peripherals. Z kolei zmian dotyczących ustawień specyficznych dla danego typu
chipsetu, tj. czasy dostępu do pamięci operacyjnej, częstotliwości taktowania
magistrali systemowej i procesora, ilość pamięci dostępnej dla kart AGP itp.,
można dokonać w panelu CPU & Chipset Setup. Oprócz tego można zmienić parametry
pracy modułu oszczędzania energii (Power Management Setup), a także poznać
dokładne informacje o wykorzystaniu zasobów komputera, takich jak przerwania IRQ
i kanały DMA. Możemy także zmieniać domyślne ustawienia dla poszczególnych
slotów PCI, napędu dyskietek, czy urządzeń USB (PCI/PnP Configuration). Opcja
IDE HDD Auto Detection pozwoli automatycznie wyszukać wszystkie dyski
przyłączone do kanałów IDE i odczytać ich parametry, a za pomocą HDD Low Level
Format włączymy bądź wyłączymy możliwość niskopoziomowego formatowania dysku.
Swoją konfigurację możemy zapisać wybierając Save & Exit Setup. Polecenie to
umożliwia nam zapisanie zmian wprowadzonych w BIOSie i restart komputera.
Oczywiście można też zrezygnować z faktycznego dokonania zmian (Exit without
Saving). W razie niepowodzenia, możemy jednak zawsze przywrócić, rygorystycznie
dobierane, standardowe ustawienia BIOSu, gwarantujące stabilną pracę systemu (Load
BIOS Defaults) lub konfigurację opracowaną przez producenta płyty głównej (Load
Setup Defaults). Jeśli chcemy zabezpieczyć dostęp do ustawień konfiguracyjnych
przed niepowołanymi osobami, możemy określić hasło użytkownika (User Password);
jeśli chcemy natomiast całkowicie zabezpieczyć komputer przed niepożądanym
dostępem, możemy ustawić Supervisor Password.
STANDARD CMOS SETUP
Tu znajdują się opcje, które umożliwiają określenie podstawowych parametrów
najważniejszych urządzeń (dysku, stacji dyskietek, karty grafiki) oraz daty i
czasu systemowego. Ustawiane tutaj opcje nie mają jednak praktycznie żadnego
wpływu na szybkość i stabilność komputera. Co najwyżej zdefiniowanie na sztywno
parametrów dysków twardych może przyśpieszyć nieco start systemu - o czas, jaki
BIOS poświęca na detekcję i autokonfigurację dysków twardych (ok. 1 sek.)
Pierwsza cześć ustawień to ustawienia daty i czasu.
Opcja Date pozwala
ustawić datę systemową (dzień, miesiąc, rok), a opcja Time czas systemowy.
Oprócz tego, w niektórych wersjach BIOSu, możemy skonfigurować automatyczną
zmianę czasu z zimowego na letni lub z letniego na zimowy. Spowoduję to
odpowiednie zmiany w pierwszą niedzielę kwietnia lub ostatnią niedzielę
października. Jeśli nie mamy takiej opcji, zawsze jest szansa, że czas za nas
przestawi system operacyjny.
Kolejna ważna rzecz w tym menu to konfiguracja dysków twardych. W panelu
IDE
Primary Master ustawiamy parametry dysku podpiętego do pierwszego kanału IDE
płyty głównej i ustawionego w trybie master. W odpowiednie pola należy wpisać
parametry dysku, które można zazwyczaj znaleźć na jego obudowie.
Najbezpieczniej
jest ustawić parametry Type i
Mode na AUTO, dzięki czemu BIOS automatycznie
sprawdzi konfigurację podczas uruchamiania komputera. Niektóre nowsze dyski
(>20GB) mogą jednak sprawiać BIOSowi problemy, więc do prawidłowej pracy
potrzebne będzie ręczne ustawienie w/w parametrów. Teoretycznie można wybrać
jeden z kilkudziesięciu różnych typów dysków, ale czasem bywa tak, że na liście
nie ma naszego typu dysku. Między innymi, posiadacze dysków SCSI powinni ustawić
Type na NONE, dzięki czemu problemy obsługi dysku zostaną przekazane
odpowiedniemu kontrolerowi. Ustawienia dla IDE Primary Slave, IDE Secondary
Master i IDE Secondary Slave są analogiczne.
Oprócz tego, w tym podmenu, możliwe jest ustawienie typu napędu dla pierwszej
stacji dyskietek (Floppy Drive A). Do wyboru są typowe napędy 3,5" (1.44 MB) i
5,25" (1.2MB), ale też rzadziej spotykane napędy: o zwiększonej/zmniejszonej
gęstości (2,88 MB/720 kB/360 kB). Możemy też oczywiście wyłączyć stację
dyskietek, wybierając NONE. Podobnie ustawiamy parametr TYPE dla drugiej stacji
dyskietek.
Panel Video Display Type pozwala określić typ zainstalowanej karty
graficznej, a dokładniej jej tryb pracy. Do wyboru są tryby: MONO
(czarno-biały), CGA 40 (b.stary, 40 wierszowy), CGA 80 (80 wierszowy), EGA/VGA
(typowy dla kart VGA/SVGA - najpopularniejszych).
Opcja Halt On określa sytuacje, w których BIOS powinien się zatrzymać i
zgłosić błąd. Można w ten sposób kazać BIOSowi całkowicie ignorować wszelkie
napotkane błędy (opcja No errors; oprócz tych bardzo poważnych, tj. awaria
pamięci). Domyślnie jest jednak wybrana opcja All Errors - po wykryciu błędu
BIOS zatrzyma się i będzie czekał na interwencję użytkownika. BIOS może
ignorować błędy związane z klawiaturą (All But Keyboard) lub ze stacją dyskietek
(All But Diskette/Floppy). Mogą być też wyświetlane tylko ostrzeżenia o błędzie
(Warning).
BIOS FEATURES SETTINGS
Tu znajdują się opcje, które umożliwiają określenie zaawansowanych parametrów
pracy procesora i płyty głównej. Zmiany parametrów mogą w bardzo znaczący sposób
wpłynąć na szybkość pracy komputera w DOSie oraz nieco zwiększyć wydajność w
innych, nowszych systemach (Linux, Win9x).
Niektóre z nich to:
Anti Virus Protection / Virus Warning - włącza/wyłącza prosty program
antywirusowy. BIOS sprawdza, czy jakiś program nie stara się czegoś zapisać do
sektora rozruchowego dysku twardego (MBR - Master Boot Record). Zabezpieczenie
często generuje fałszywe alarmy (zmiana etykiety dysku, stworzenie partycji,
instalacja nowego systemu operacyjnego - to tylko niektóre z czynności, które
muszą zmienić MBR).
CPU Internal Cache - włącza/wyłącza bardzo szybką pamięć podręczną L1
procesora. Włączenie tej opcji powoduje widoczny gołym okiem wzrost wydajności.
Opcja ta powinna być wyłączona (DISABLED) dla bardzo starych procesorów (nie
posiadających L1, np. 386 i starsze) oraz przy testach i podejrzeniu uszkodzenia
posesora. Podobnie opcja External Cache włącza/wyłącza wewnętrzną pamięć L2.
Quick Power On Self Test / Quick Boot - włącza/wyłącza skrócony test
funkcjonalności poszczególnych komponentów komputera (pamięci, procesora,
dysków, karty graficznej). Przyśpiesza proces uruchamiania komputera (np. pamięć
sprawdzana jest pobieżnie: tylko raz, zamiast trzech razy). Niekiedy jednak
umknąć mogą ukryte wady podzespołów.
Boot Sequence - pozwala określić kolejność sprawdzania dysków w poszukiwaniu
systemu operacyjnego (a dokładniej - sektora MBR zawierającego kod rozruchu
dysku). Obecnie mamy możliwość uruchomienia systemu z dowolnego dysku, dowolnej
partycji, CDROMu, napędów typu ZIP, LS-120, MO, dysków SCSI i oczywiście
dyskietek (kiedyś: tylko dysk C albo dyskietki). BIOS sprawdza pozycje po kolei
- do momentu trafienia na MBR. Jeśli sprawdzanie nie powiedzie się, zgłaszany
jest błąd. Najbezpieczniej ustawić tutaj kolejność C, A, SCSI -przyśpieszy to
start systemu o czas zużywany na sprawdzenie czy w stacji dyskietek znajduje się
dyskietka systemowa oraz utrudni zarażenie komputera wirusami boot-sectora,
przenoszonymi często na dyskietkach.
Swap Floppy Drives - umożliwia zamianę nazwy stacji A: na B: i odwrotnie.
Dzięki temu można uruchomić komputer z dyskietki stacji B: (normalnie komputer
sprawdza tylko dyskietkę w stacji A:).
Boot From LAN - włączenie tej opcji umożliwia uruchomienie systemu
operacyjnego nie z dysku, ale poprzez sieć lokalną (ważne dla terminali
bezdyskowych). Dla poprawności działania tej opcji wymagana jest karta sieciowa
z tzw. Boot-ROMem.
Video BIOS Shadow - umożliwia skopiowanie oprogramowania (firmware,
zawartości pamięci z adresów C0000-C7FFFh, czyli 32kB) karty graficznej ze
stosunkowo wolnej pamięci ROM do szybszej RAM. Włączenie tej opcji może
przyśpieszyć pracę aplikacji w DOSie. W innych systemach różnica jest
praktycznie niezauważalna (często przepisywanie zawartości pamięci następuje
automatycznie).
C8000-CBFFF Shadow,
CC000-CFFFF Shadow i dalsze - umożliwiają przepisywanie
do RAMu poszczególnych 16kilobajtowych bloków, od C8000 do DFFFF. Są to
zazwyczaj pamięci ROM kart rozszerzeń, kart sieciowych itp. W szczególnych
przypadkach może to spowodować złe funkcjonowanie bądź to kart, bądź różnorakich
sterowników pamięci rozszerzonej (EMM386), a wykrycie takich usterek jest bardzo
trudne. Niekiedy kopiowanie z ROMu do RAMu dla niektórych kart może wręcz
obniżyć ich wydajność.
Mniej ważne opcje:
Boot Up System Speed - określa szybkość pracy systemu podczas uruchamiania.
Dostepne są tryby HIGH (wysoka) i LOW (niska). Funkcja działa podobnie jak
obecny kiedyś na obudowach komputera przycisk Normal/Turbo.
Floppy Disk Access Control - umożliwia przestawienie napędu dyskietek z trybu
RW (zapis-odczyt) do trybu RO (tylko do odczytu). Na tak zabezpieczonej stacji
nie da się nic zapisać. Metodę tę można stosunkowo łatwo obejść (np. poprzez
odwoływanie się bezpośrednio do kontrolera FDD bez pośrednictwa BIOSu).
Fast A20 / A20 Gate Option - opcja bezpośrednio związana z budową procesora -
linia A20 jest używana do kontroli pierwszych 64kB pamięci wysokiej. Jeżeli nie
ma przeciwwskazań, można ustawić tę opcję na HIGH. W nowszych chipsetach funkcja
ta jest zaimplementowana na stałe. Włączenie jej powinno nieco zwiększyć
wydajność, lecz przyrost może być znikomy.
Typematic Delay - ustawienie czasu (w milisekundach), po upływie którego, po
wciśnięciu klawisza klawiatury, będzie on automatycznie powtarzany. Ustawienie
zazwyczaj ignorowane w nowszych systemach operacyjnych i niektórych
klawiaturach. Poza tym ustawienie zbyt małej wartości może sprawiać wrażenie,że
klawisze się /zacinają/ (jednokrotne wciśniecie klawisza będzie generowało kilka
znaków). Podobnie opcja Typematic Rate określa częstotliwość powtarzania
klawiszy.
Security Option - określa metodę sprawdzania hasła podczas uruchamiania
komputera. Możliwe są dwie opcje: SETUP (wymaga podania hasła administratora
przy próbie wejścia do BIOSu) i SYSTEM (monit o podanie hasła dostępowego
pojawia się przy każdej próbie uruchomienia komputera).
PCI/VGA Palette Snoop - posiadaczom karty video lub MPEG na złączu ISA umożliwia obsługę palety barw wykorzystywaną przez szynę PCI na złączu ISA. Ma
to na celu poprawę współpracy tego typu kart z kartami grafiki na PCI (błędy
wyświetlania kolorów itp.).
OS Select for DRAM 64MB - opcja przydatna dla użytkowników OS2/ Warp wersji
niższej niż 3 (w systemie tym była zmieniona organizacja pamięci powyżej 64MB -
uaktywnienie to wybór OS/2).
Assign IRQ for VGA/USB - przydziela karcie VGA/kontrolerowi USB dodatkowe
przerwanie. Niektóre karty/kontrolery tego wymagają dla prawidłowej pracy, dla
niektórych włączenie tej opcji może przyśpieszyć wykonywanie operacji.
Report No FDD for WIN 95 - W razie braku napędu dyskietek, informacja ta
zostanie przekazana systemowi Windows. W newralgicznych sytuacjach, włączenie
tej opcji zwalnia jedno przerwanie (może sie przydać) i jeden zakres adresow.
S.M.A.R.T. for Hard Disks (HDD S.M.A.R.T. capability) - włącza technologię
monitorowania i raportowania pracy dysku (Self-Monitoring (Analysys) And
Reporting Technology). W razie wystąpienia na dysku błędów (tzw. bad-sectory)
użytkownik jest o tym powiadamiany. W nowszych wersjach tej technologii dysk sam
dba o uszkodzone miejsca i w razie problemów przenosi z nich dane do innych
sprawnych obszarów dysku.
Power On Delay / Boot Delay - W niektórych BIOSach włączenie tej opcji daje
czas (w sekundach) na rozpędzenie się dysku do nominalnych prędkości i gotowości
do pracy. Dotyczy to starszych dysków, które potrzebowały realtywnie długiego
czasu na rozruch.
Opcje całkiem kosmetyczne:
Memory Test Tick Sound - obecnie już praktycznie niespotykana opcja
pozwalająca po zakończeniu testu pamięci wydać dźwięk (beep) z głośniczka.
INTEGRATED PERIPHERALS
Tu znajdują się opcje, które odpowiadają za konfigurację komunikacji
wewnętrznej, komunikacji z peryferiami itp. Niektóre z nich mają duży wpływ na
szybkość pracy komputera, w szczególności transferu danych między urządzeniami i
urządzeniami a procesorem.
Opis opcji:
Integrated Floppy Disk Controller - włącza/wyłącza zintegrowany sterownik
dyskietek. Wyłączenie zwalnia przerwanie (IRQ 6).
Integrated IDE Controllers (on-Chip Primary/Secondary IDE) - włącza/wyłącza
kontrolery dysków twardych IDE/ATA na płycie głównej. Zazwyczaj nie ma potrzeby
wyłączania tej opcji, o ile oczywiście nie korzysta się ze specjalnych
sterowników dysków IDE na oddzielnych kontrolerach lub nie używa się dysków SCSI.
W konfiguracjach, w których istnieją tylko dwa urządzenia IDE (HDD+HDD,
HDD+CDROM), można podpiąć obydwa urządzenia do jednego kanału i, wyłączając
drugą opcję, dostać jedno wolne przerwanie (IRQ 15).
HDD PIO Mode - ustawienia szybkości transferu danych dysku (Programmed Input
Output - PIO). Włączenie opcji Auto powoduje, że dysk zostaje skonfigurowany
przez BIOS zgodnie z zalecanymi ustawieniami producenta. Wybranie którejś z cyfr
oznacza zaś oznacza tryb PIO: 0 - najwolniejszy, 4 - najszybszy (16,6 MB/s).
Zalecane jest włączenie Auto. Ustawienie na siłę zbyt wysokich wymagań odbije
się niekorzystnie na pracy dysku, uniemożliwiając jego prawidłowe
funkcjonowanie: w najlepszym wypadku przekłamania i błędne zapisy danych.
Master/Slave Ultra DMA - o ile dysk może pracować w trybie UDMA, powinniśmy
to włączyć; Zwiększenie osiągów w pracy dysku powinno być odczuwalne.
On-Chip USB Controller - włącza/wyłącza zintegrowany kontroler USB na płycie
głównej
USB Keyboard Support - umożliwia obsługę klawiatury podłączanej do złącza USB.
IDE HDD Block Mode - włączenie (Auto lub Enabled) powoduje, iż podczas
operacji zapisu/odczytu dane będą zapisywane w blokach, czyli transferem danych
z kilku (16, 32, ..) sektorów dyskowych w jednym /podejściu/. Może zmniejszyć
wydajność starszych systemów.
Init Display First - określa, która karta graficzna (AGP lub PCI) ma być
domyślną. Jeżeli mamy tylko jedną kartę, to oczywiści ustawiamy tu taki typ,
jaki mamy w posiadaniu.
Wake On LAN - dzięki tej opcji możemy uruchomić komputer poprzez Sieć. Przy
zastosowaniu specjalnej karty sieciowej z tzw. BootROM-em, urządzenie to, po
otrzymaniu specjalnego sygnału, potrafi obudzić komputer.
Onboard UART COM port lub
PCI SCSI chip - włącza/wyłącza porty szeregowe na
płycie lub zintegrowany z płytą kontroler SCSI oraz przyporządkowuje im
odpowiednie adresy i przerwania. Przy ustawianiu adresów/przerwań należy
pamiętać, aby nie dać dwóm portom tych samych wartości.
Onboard UART2 Mode - konfiguracja trybu pracy drugiego kontrolera portów
szeregowych. Opcja Standard odpowiada typowemu portowi RS232. Dla portów
podczerwieni trzeba ustawić standard, w którym pracuje urządzenie (IrDA 1.0,
IrDA 1.1, ASK-IR lub podobny).
Onboard Parallel Port - włącza/wyłącza port(y) równoległe oraz
przyporządkowuje im przerwania i adresy pamięci. Zalecane jest ustawienie LPT na
378/IRQ7, ponieważ inne (278/IRQ5) może kolidować z niektórymi kartami
muzycznymi.
Parallel Port Mode - tryb pracy portów równoległych; można wybierać pomiędzy
SPP, EPP, ECP i różnymi kombinacjami tych opcji. SPP - Standard Parallel Port -
jest jednokierunkowy, pozostałe (EPP - Enhanced Parallel Port i ECP - Extended
Capabilities Port) są dwukierunkowe Wskazane jest na ustawienie tej opcji na ECP/EPP
- gwarantuje to najlepszą wydajność przy dużej elastyczności konfiguracji.
Parallel Port EPP Type - można wybierać pomiędzy EPP1.7 a EPP1.9, różnymi
standardami pracy portu równoległego w trybie EPP. Jeżeli urządzenie pozwala,
można pozostać przy EPP1.9.
ECP Mode Use DMA - włączenie/wyłączenie możliwości korzystania z DMA dla
portu równoległego oraz wybór numeru kanału. O ile nie ma przeciwwskazań, należy
wybrać numer 3 zamiast 1, z którego często korzystają karty muzyczne.
Onboard IrDA Port/IrDA IRQ Select/IrDA Mode/ FIR Transceivet Mode/DMA channel
for IrDA1.1. - włącza kontroler podczerwieni, przyporządkowuje mu IRQ, DMA i
określa tryb pracy. Najlepiej ustawić zgodnie ze specyfikacją urządzenia.
POWER MANAGEMENT SETUP
Ta sekcja odpowiada za funkcje zarządzania energią naszego komputera. Jest to
szczególnie istotne dla posiadaczy notebooków i tym podobnego sprzętu,
zasilanego bateryjnie. Posiadacze komputerów stacjonarnych powinni ostrożnie
konfigurować zarządzanie energią - nie zawsze i nie wszystkie programy są
skłonne do współpracy z zaawansowanymi funkcjami oszczędzania energią. Uwaga
jednak: często wyłączany monitor lub dyski twarde, co prawda zużywają mniej
energii na działanie, ale jednocześnie ich żywotność maleje w sposób drastyczny.
Obecnie też większość systemów ignoruje ustawienia BIOSu i posiłkuje się
własnymi sterownikami.
Najpierw musimy zdecydować, czy w ogóle chcemy zajmować się funkcjami
oszczędzania energii.
Służy do tego opcja Global Power Management Setting.
Włączenie jej pozwala korzystać z dalszych opcji. Niekiedy spotykane są w tym
miejscu predefiniowane ustawienia - tzw.profile: użytkownika/o wysokim/o
najniższym stopniu oszczędzania energii (User Define/Max Saving/Min Saving).
Dalsze opcje to:
PM Control APM - informujemy BIOS, czy oszczędnością prądu ma się zając on,
czy funkcję tę ma przekazać systemowi operacyjnemu.
Video Power Down Mode - opcje najbardziej energożernego elementu - monitora
(nie dotyczy LCD). Można wyłączyć sygnał sterujący plamką elektronów (Blank
Screen to kolor czarny), a także dodatkowo wyłączyć sygnały synchronizacji
pionowej i poziomej (V/H Sync+Blank). Obecnie najczęściej (i domyślnie) ustawia
się DPMS (Display Power Management Signaling). Oznacza to, że karta graficzna i
monitor są zgodne ze standardem oszczędzania energii DPMS. Dzięki temu możliwe
jest ustawianie z poziomu systemu operacyjnego dodatkowych trybów pracy, takich
jak uśpienie, wyłączenie itp.
Hard Disk/Video Power Down Timeout - Wyłączamy, jeżeli chcemy, aby dysk
twardy/monitor nigdy nie wchodził w stan uśpienia, albo podajemy liczbę minut,
po upływie których, w wypadku stwierdzenia bezczynności ze strony użytkownika,
dysk twardy/monitor przejdzie w stan uśpienia. Sam proces rozruchu uśpionego
dysku/monitora pochłania duże ilości energii.
Doze Mode Timeout - czas, po upływie którego komputer przejdzie w tryb jałowy
(doze) czyli przełączy procesor w taki tryb (minimalna prędkość, wyłączenie
niektórych modułów, np. koprocesora). Jeśli dodatkowo włączymy Standby Mode
Timeout, wyłączone zostaną dyski twarde i karty grafiki. Można pójść jeszcze
dalej: Suspend Mode Timeout wyłączy wszystko, co się da - jedynym działającym
urządzeniem będzie BIOS.
Wake Up Events in Doze / Standby - Informujemy BIOS, które przerwania powinny
przerywać stan jałowy lub oczekiwania (standby). Pojawienie się aktywności na
danym przerwaniu będzie oznaczało obudzenie komputera. Podobną funkcję pełni
Power Down /Resume Events - dotyczy to powrotu ze stanu uśpienia (Suspend).
Doze Speed / StandBy Speed / Throttle Duty Cycle - ustawienie w procentach
lub wartości bezwzględnej ograniczenia poboru mocy w poszczególnych trybach
pracy.
HDD / COM / LPT / Floppy / Keyboard / VGA Port Activity
- włączenie tych
wartości spowoduje, że każdy przejaw działania na dysku, portach szeregowych,
równoległych, karcie graficznej itp. przywróci komputer do stanu używalności.
Podobną opcją jest dla modemu Modem Use IRQ, a dla karty sieciowej Wake On LAN.
Resume By Ring - jeżeli posiadamy płytę ATX, zasilacz sterowny programowo,
uaktywnimy tę opcję oraz podamy na port szeregowy sygnał Ring Indicator, to
możemy włączyć nasz komputer nie dotykając włącznika ani klawiatury.
Z kolei IRQ
8 Clock Event / IRQ Break Suspend / RTC Alarm umożliwi nam w podobny sposób
włączenie komputera o zadanej porze.
PNP/PCI CONFIGURATION
To podmenu odpowiada za rozdział i wykorzystanie zasobów komputera, takich
jak przerwania i kanały DMA. Teoretycznie komponenty typu PnP (Plug and Play,
czyli w wolnym tłumaczeniu: Włącz i Używaj), powinny wykazywać tendencję do
autokonfiguracji. Niekiedy jednak w praktyce część kart rozszerzeń jest
wyjątkowo niechętna do współdziałania i należy je odpowiednio skonfigurować.
Kolejne opcje to:
PNP OS Installed - informujemy tutaj, czy BIOS ma samodzielnie skonfigurować
zasoby komputera (opcja YES - BIOS zajmie się ustawieniem IRQ, DMA itp.), czy
przekazać tę funkcję systemowi operacyjnemu (opcja NO - wtedy przydziałem
zasobów zajmie się system, a BIOS zajmie się tylko wstępną konfiguracją
niezbędną jedynie do rozruchu). Jeżeli mamy na dysku system Win9x lub Linuksa z
wkompilowaną obsługą PnP, można spróbować ustawić wartość YES.
Resources Controlled By - ustawienie Auto to próba (prawie zawsze udana - ale
może się nie powieść jeśli mamy np. kilka kart dźwiękowych) konfiguracji
automatycznej. Ustawiając Manual sami decydujemy, jak i komu będą przyznawane
poszczególne zasoby naszego komputera.
Reset Configuration Data - informujemy BIOS, że konfiguracja zasobów jest
dobra i nie chcemy jej zmieniać (opcja Disabled). Jeżeli ustawimy tę opcję na
Enabled, BIOS przy każdym uruchomieniu będzie kasował ustawienia PnP (zawarte w
bazie ESCD) i ustawiał je na nowo. Jest to przydatne, jeżeli posiadamy stare
karty ISA - wówczas BIOS skonfiguruje najpierw je, a potem całą resztę urządzeń.
Odwrotna kolejność bowiem jest niemalże zawsze skazana na klęskę.
PCI IRQ and DMA Settings / IRQ-x Assigned To / DMA-x Assigned To - o ile
zdecydowaliśmy się na ręczny przydział zasobów, ukaże się rozpiska wszystkich
dostępnych IRQ/DMA i możemy to dowolnie ustawić. Można ustawić Legacy ISA i
przyznać w ten sposób zasoby kartom ISA, nie obsługującym PnP, albo PCI/ISA PnP,
oddając zasoby kartom PnP. Zazwyczaj wystarczy ustawić wszystko na PCI/ISA PnP,
pod warunkiem, że nie posiadamy starych kart ISA, które mają ustawione zasoby na
sztywno.
PCI IRQ Activated By - karty PCI zazwyczaj informują procesor o konieczności
dowiadywania się o nie poprzez podanie na szynę napięcia o określonym sygnale (Triggerinng
Level, opcja Level). Jeśli jednak któraś z kart reaguje nie na poziomy napięć,
lecz na zbocza sygnału, należy wybrać opcję Edge.
Slot x Using INT # - przyporządkowanie różnych przerwań różnym slotom PCI.
Jeżeli nie działa zalecany wybór Auto, można ręcznie przypisać numer przerwania
do każdego slotu. Obecnie opcja ta jest rzadko spotykana, tak jak rzadko
spotykane są karty typu Edge Triggering.
1st / 2nd / 3rd / 4th Available PCI Interrupt - przypisanie szynie PCI
specjalnych wewnętrznych przerwań, oznaczanych jako #1 do #4 lub #A do #D.
Ustawienie to mapuje przerwania PCI do systemu przerwań IRQ mówiąc BIOSowi,
które z nich odpowiadają każdej z kart PCI.
PCI IRQ Map To - tu możemy dysponować przerwaniami IRQ o numerach 14 i 15,
które są standardowo przyporządkowane kontrolerom IDE zintegrowanym z płytą (PCI
Auto). Może to się odbić wyjątkowo niekorzystnie na pracy z dyskami twardymi
(one to właśnie lubią pracować na IRQ 14 i 15).
Primary/Secondary IDE INT # - do wyboru mamy A lub B. Są to nazwy
wewnętrznych przerwań wykorzystywanych do komunikacji z kontrolerem IDE.
Zasadniczo nie ma potrzeby tego zmieniać.
Use MEM Base Addr - rezerwacja pewnego obszaru pamięci dla potrzeb niektórych
kart ISA (przede wszystkim sieciowych). Możemy ustawić na NA (Non Avaiable -
niedostępna) lub określić, ile pamięci z obszaru UMB chcemy przeznaczyć na ten
cel.
CPU to PCI write buffer - umożliwia buforowanie danych przesyłanych od
procesora do szyny PCI. Dzięki temu procesor nie jest nękany absorbującą pracą
zapisu danych do PCI za każdym razem - wlączenie tej ocji powoduje, iż dane
najpierw są zapisywane w szybkim buforze, by potem w wolnej chwli razem trafić
na szynę PCI. Dobrze włączyć.
PCI Dynamic Bursting - włączenie tej opcji każe chipsetowi przesyłać w jednym
rzucie dane z buforów w większych blokach (pakietach - burst). Dzięki temu
transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost
wydajności jest przeważnie znikomy.
CHIPSET FEATURES SETUP
Najbardziej skomplikowana, ale zarazem najbardziej niskopoziomowa część
konfiguracji. Możemy tu zmieniać ustawienia pamięci, odświeżania DRAMu, cykle
pracy urządzeń itp. Zmiany ustawień mają duży wpływ na wydajność i stabilność
komputera, umiejętnie dobrane parametry umożliwią wyciągnięcie z niego ostatnich
rezerw mocy, nieumiejętne zaś będą powodowały nieprawidłową lub niestabilną
pracę systemu. Nie istnieje jednak jedna, jedynie słuszna konfiguracja,
pozwalająca na uzyskanie maksymalnej wydajności - w każdym przypadku jest
inaczej, zależy to od chipsetu płyty, rodzajów pamięci, możliwości kart
rozszerzeń itp. To, co sprawdza się w jednym przypadku, w innym może się nie
sprawdzić - dlatego też wszelkie próby należy przeprowadzać indywidualnie.
Najbezpieczniej jest zmieniać za jednym razem tylko jedną opcję i badać jej
wpływ na wydajność/stabilność i w ten sposób, po długiej i żmudnej (niestety)
drodze, odnaleźć tę optymalną konfigurację dla naszego komputera.
Dobrze jednak wiedzieć, co poszczególne opcje znaczą. Na początek jedna ważna
rzecz: należy wyłączyć opcję Auto Configuration. Jeżeli opcja ta jest włączona,
BIOS sam dobierze parametry urządzeń. Będzie to dobór optymalny wg BIOSU, ale
nie zawsze najlepszy, więc jeżeli chcemy dokładniej skonfigurować układy,
powinniśmy tę opcję wyłączyć. Włączenie tej opcji nie jest złe, jeżeli zależy
nam na maksymalnej stabilności systemu i nie chcemy zagłębiać się w niektóre
parametry.
Cache Timing - konfiguracja szybkości działania pamięci cache L2. Zazwyczaj
do wyboru mamy jedną z kilku możliwości typu x-y-y-y. Odnosi się to do liczby
cykli odczytu danych z zewnętrznej magistrali cache. Dane odczytywane są w
czterech cyklach 64-bitowych, z czego pierwszy jest najwolniejszy (x) a następne
trzy (y) są szybsze. Np. zapis 3-1-1-1 oznacza, że chipset będzie potrzebował
sześciu (3+1+1+1) cykli zegarowych na odczytanie danej z pamięci cache. Im
mniejsze są te wartości, tym wydajność jest większa.
Level 2 Cacheable DRAM Size / Cache Over 64 MB of DRAM - konfiguracja
rozmiaru pamięci RAM, którą będzie obsługiwała pamięć cache. Należy ustawić
wartość równą ilości zainstalowanej pamięci RAM. Zarówno wyższa wartość, jak i
niższa (szczególnie to drugie) może spowodować spadek wydajności komputera, gdyż
komputer będzie odwoływał się do części RAMu bez pośrednictwa cache.
Level 2 Cache Size - rozmiar posiadanej pamięci L2 cache.
System BIOS Cacheable - umożliwia skopiowanie zawartości BIOS ROM do szybszej
pamięci RAM. Opcja przyśpiesza działanie programów w DOSie, szczególnie gier.
Podobne znaczenie ma opcja Video BIOS Cacheable - kopiuje ona BIOS karty
graficznej z ROMu do RAMu.
DRAM Parity Checking - Włączenie/wyłączenie kontroli parzystości pamięci DRAM.
Włączenie tej opcji daje możliwość kontroli działania pamięci. Zasadniczo jednak
opcję tę można wyłączyć.
DRAM Parity / ECC Mode - określa sposób działania kontroli pamięci RAM.
Możliwa jest między innymi kontrola parzystości lub ECC (Error Correction Code).
Oczywiście należy dopasować ten parametr do rodzaju zamontowanej pamięci RAM,
generalnie jednak ECC dysponuje lepszym algorytmem kontroli błędów.
Single Bit Error Report - jeżeli włączona jest kontrola ECC pamięci, można
włączyć tę opcję. Odpowiada za wykrywanie i korekcję błędów w pojedynczych
bitach pamięci.
DRAM Speed / DRAM Timing / DRAM Auto Configuration - możliwośc ustawienia
czasów obsługi pamięci. Zazwyczaj są dwie opcje: Auto i Manual. Ta pierwsza
powoduje, że BIOS (a dokładnie chipset) odczytuje z układów pamięci ich
parametry i automatycznie ustawia optymalne czasy do ich obsługi. Po włączeniu
opcji Manual mamy dostęp do ręcznego określenia szybkości pamięci (zazwyczaj
jest to 70/60/50 ns). Ustawienie małego czasu zazwyczaj objawia się albo sporą
utratą stabilności komputera, albo znaczącym zwiększeniem jego wydajności. Jeśli
w komputerze zainstalowane są pamięci o różnej szybkości, zalecane jest włożenie
najwolniejszej kości do pierwszego banku (slotu, nazywanego często Bank 0). W
przeciwnym wypadku, chipset może próbować operować na wolniejszej pamięci
kierując się parametrami szybszej kości, przez co ta pierwsza może działać
niepoprawnie.
DRAM R/W Leadoff Timing - parametr określający liczbę i format cykli zegara
przy dostępie do zawartości segmentu pamięci. Zazwyczaj można tu wybierać
spośród opcji typu x-y-y-y. Pierwsza liczba, największa, określa czas potrzebny
na pierwszy dostęp do zaadresowanej komórki pamięci, trzy ostatnie wymagają
mniej cykli zegara, gdyż odpowiadają tylko za pobranie danych (adres wówczas
jest już znany). Zestaw czterech cyfr wynika ze sposobu obsługi pamięci przez
współczesne chipsety - odczytywane są jednocześnie 64bity, więc wymagane są
cztery podejścia aby pobrać cały pakiet 256 bitów. Jeżeli zależy nam na
wydajności, można pokusić się o ustawienia najszybszych i jednocześnie
stabilnych wartości.
DRAM Read Timing / DRAM Burst Read Timing / DRAM Read Wait States - kolejna
opcja do konfiguracji czasów dostępu do pamięci. Ponownie możemy wybierać jeden
ze schematów typu x-y-y-y, w których poszczególne cyfry oznaczają liczbę cykli
zegarowych potrzebnych do odczytana 64 bitowego segmentu słowa 256 bitowego.
Zazwyczaj parametr 'y' przyjmuje wartości 2, 3 lub 4. Niekiedy zdarza się, że
cała sekwencja jest opisywana tylko jedna cyfrą. Parametr 'Wait States' określa,
ile cykli zegarowych procesor będzie czekał na pamięć. x-3-3-3 oznacza więc
praktycznie, że na odczytanie zawartości pamięci procesor ma 3 cykle, z czego
dwa są na sam odbiór, a jeden (pierwszy) to cykl jałowy. Uwaga: jeżeli zależy
nam na maksymalnej wydajności, można pokusić się o ustawienie 'x-1-1-1', ale
wszystko zależy od jakości posiadanej pamięci - niektóre modele mogą nie
wytrzymać takiego tempa pracy i w najlepszym wypadku komputer nie ruszy
prawidłowo. Na płytach umożliwiających montaż pamięci EDO i DIMM można wybierać
spośród opcji typu /x-2-2-2 / x-3-3-3/. Jeżeli BIOS wykryje EDO, przyporządkuje
jej pierwszy parametr; dla DRAM drugi.
DRAM Write Timing / DRAM Burst Write Timing / DRAM Write Wait States - j.w.,
ale dotyczy nie odczytu do pamięci, ale zapisu do niej.
DRAM Speculative Leadoff - dla niektórych konfiguracji włączenie tej opcji
może zwiększyć wydajność komputera. Wynika to z włączenia mechanizmu zgadywania
- kontroler pamięci próbuje przy pierwszym dostępie spekulować, które dane z
pamięci będą za chwilę pobierane, zanim jeszcze otrzyma ich adres. Przydatne,
choć nie zawsze aż tak efektywne.
Turn-Around Insertion - włączenie tej opcji powoduje dodanie dodatkowego
taktu zegara do cyklu odczytu danych z pamięci. Zazwyczaj komputer daje sobie
radę bez tego i najlepiej wyłączyć tę funkcję.
DRAM Page Mode - opcja włączająca tzw. tryb stronicowania.
Write Cache Pipeline - włącza kolejne udogodnienie mające na celu
przyśpieszenie operacji na pamięci, jakim jest tryb strumieniowy.
Read Around Write - włączenie tej opcji umożliwia optymalizację procedur
zapisu/odczytu do/z pamięci. Jeżeli procesor otrzyma polecenie odczytu komórki
pamięci, która przed chwilą została zapisana, to jej zawartość zostanie zwrócona
szybciej, niż gdyby miała nastąpić cała sekwencja odczytu od początku.
SDRAM Cycle Length - przeważnie mamy do wyboru między 2 a 3 - są to czasy
trwania cykli CAS (Column Address Strobe - impuls okreslajacy kolumnę adresu
komórki pamięci - radxcell) pracy z DRAM. Można spróbować ustawić 2, ale jeśli
pamięć tego nie wytrzyma, musimy wrócić do 3. Jeżeli mamy taką możliwość -
najlepiej ustawić na Auto.
SDRAM CAS Latency - określa liczbę cykli zegara FSB pomiędzy sygnałem dostępu
do kolumny CAS (Column Access Strobe) a pojawieniem się pierwszych danych na
wyjściu kości. Pamięci SDRAM mają na naklejce podaną tę wartość. Zasadą jest, że
pamięci ze współczynnikiem 3 nie tolerują wartości 2, natomiast relacja odwrotna
zachodzi swobodnie. W przypadku użycia DIMMów '2' i '3' razem, koniecznie trzeba
podać 3.
SDRAM Bank Interleave - włącza/wyłącza tryb przeplotu dla modułów SDRAM.
Włączenie tej opcji zwiększa wydajność pamięci, ale nie wszystkie egzemplarze
kości chcą tak współpracować.
Memory Hole - oddaje do użytku kart rozszerzeń obszar 15-16MB RAM. Niektóre
dawne karty ISA wymagały włączenia tej opcji, obecnie można to wyłączyć, tym
bardziej, ze w niektórych przypadkach włączenie tej opcji ogranicza rozmiar
całej pamięci do 16MB (!).
ISA (or AT Bus) Clock Speed / Divisor - ustawienie prędkości działania szyny
ISA. Do wyboru jest tu zazwyczaj albo określona prędkość (6MHz/8MHz), albo
dzielnik prędkość szyny PCI (PCICLK/3, PCICLK/4, PCICLK/6 itp.). Wybór zależy od
tego, jakie karty posiadamy i jaką częstotliwość taktowania mogą one znieść.
Można poeksperymentować zaczynając od wartości najmniejszych (PCICLK/6, np.
33MHz/ 6= 5,5MHz), poprzez większe (6MHz) do maksymalnych (PCICLK/2, 16,5MHz). W
niektórych BIOSach jest też opcja Auto.
8-Bit I/O Recovery Time - opcja pozwalająca na wstawienie dodatkowych cykli
zegarowych dla operacji wejścia-wyjścia 8-bitowych kart ISA. Ponieważ szyna ISA
pracuje znacznie wolniej od PCI, niekiedy wymaganie jest zwolnienie pracy
procesora przy współpracy z ISA, aby wszystko było zsynchronizowane. Do wyboru
mamy zazwyczaj wartości od 0 (wyłączone) do 8.
16-Bit I/O Recovery Time - j.w., ale dla 16-bitowego dostępu do szyny ISA.
Peer Concurrency, PCI Concurrency - włączenie tej opcji pozwala na
jednoczesną pracę kilku urządzeń na szynie PCI.
Aperture Size - opcja istotna, jeżeli posiadamy kartę AGP, która może
korzystać z pamięci RAM do przeprowadzania operacji graficznych (np.
teksturowanie). Rozmiar deklarowanej w ten sposób pamięci należy ustawić
doświadczalnie, zazwyczaj polecane jest zadeklarowanie w tym miejscu połowy
posiadanej pamięci RAM.
AGP-2x Mode Support - jeżeli karta AGP umożliwia pracę w trybie 2x, to włączenie jej opcji powinno znacznie przyśpieszyć szybkość działania grafiki.
Jeżeli posiadamy inną (wolniejszą) kartę, włączenie tej opcji będzie nieistotne.
Spread Spectrum Modulated - opcja, pozwalająca na zmniejszenie ilości zakłóceń elektromagnetycznych generowanych przez płytę główną. Zalecane jest
wyłączenie tej funkcji w przypadku pracy z niektórymi kartami rozszerzeń.
Zazwyczaj do wyboru mamu kilka opcji zakłóceń harmonicznych (odstępstw od
głównej częstotliwości generatora zegara), im wartość niższa, tym mniej będzie
zakłóceń.
Chipset Special Features / Global Features
- Włącza/wyłącza specjalne funkcje
chipsetu płyty głównej. Jeżeli opcja jest wyłączona, nasz chipset zachowuje się
tak, jak stary układ Intel 430HX Triton II. Jeżeli mamy coś nowszego, powinniśmy
to włączyć.
Passive Release - zezwolenie procesorowi na bezpośredni dostęp do magistrali
PCI. Przy wyłączeniu tej opcji dostępem do szyny PCI rządzi niepodzielnie
chipset płyty, dopiero jej włączenie pozwala również dojść do głosu również
bezpośrednio procesorowi. Zmiana tej funkcji nie zmienia wydajności komputera.
PCI Delayed Transaction - włączenie umożliwia zgodność ze standardem PCI 2.1.
Dzięki temu chipset może używać swojego 32 bitowego bufora zapisu do obsługi
cykli opóźnień transakcji.
Pipeline Cache Timing - określa czasy dostępu strumieniowego (potokowego) do
pamięci cache. Można wybrać Normal/Fast/Faster/Fastest. Jeżeli Fastest nie
sprawia problemów, można tak zostawić, jest to najszybsza opcja
Chipset NA# Asserted - Opcja umożliwiająca potokową obsługę pamięci cache.
Dzięki temu chipset może żądać od procesora adresu następnej komórki, zanim ten
zakończy obsługę poprzedniej. Powinno zapewnić wzrost wydajności komputera
CPU Host Clock (CPU/PCI, CPU host / PCI clock) - określa dzielnik
częstotliwości, czyli z jaką częstotliwością będzie taktowany procesor i szyna PCI. Zazwyczaj mamy do wyboru pomiędzy Default, czyli automatycznym doborem
parametrów (przeważnie ustawiony na płycie) albo jedną z szeregu opcji typu
83/28, 88/29, 90/30, 95/32, 100/33, 110/37, 115/38, 124/41, 133/44 itp., gdzie
pierwsza wartość to częstotliwość pracy FSB (Front-Side Bus) a drugie magistrali
PCI. Przy niektórych wyższych częstotliwościach pracy niektóre urządzenia PCI
mogą w najlepszym wypadku działać niestablinie, a w najgorszym całkowicie się
zepsuć...
PCI Mastering - umożliwia urządzeniom PCI przejęcie kontroli nad szyną danych
i przeprowadzenie bezpośredniego transferu danych baz zajmowania procesora.
Warto włączyć i sprawdzić, czy karty PCI pracują w tym trybie. Niekiedy jednak,
jeżeli mamy kilka kart rozszerzeń PCI pracujących w trybie Mastering, mogą
zdarzać się krótkie przestoje, gdyż kolejne urządzenie nie będzie mogło
transferować danych, dopóki pierwsze nie skończy swojej pracy. Warto włączyć tę
opcję, gdyż w umożliwia kartom PCI zdolnym pracować w tym trybie najwyższej
wydajności.
CPU to PCI Write Buffer, C2P Write Buffer - uaktywnia bufor między magistralą
PCI a procesorem. Optymalizuje to sposób przesyłania danych do/z procesora,
ponadto buforem tym opiekuje się chipset co pozwala procesorowi na odpoczynek.
PCI Bursting, Host-to-PCI Burst Write or PCI Burst Mode, PCI Burst Write
Combine, PCI Dynamic Bursting - włączenie tej opcji każe chipsetowi przesyłać w
/jednym rzucie/ dane z buforów w większych blokach (pakietach - burst). Dzięki
temu, transfer przez złącze PCI powinien wzrosnąć, praktycznie jednak wzrost
wydajności jest przeważnie znikomy.
PCI master 0 WS write - zezwala urządzeniom na szynie PCI na zapis danych do
pamięci RAM bez opóźnienia w cyklach zegarowych (wait states) między każdą ich
porcją. Domyślnie jest to jeden cykl zegarowy przerwy i jeżeli szyna nie jest
przetaktowana, można tę opcję włączyć..
PCI#2 Access #1 Retry - opcja służąca do określenia zachowania się procesora
i chipsetu podzczas transmisji danych do szyny PCI. Włączenie jej powoduje, iż
chipset będzie próbował w wypadku wystąpienia błędu kilkukrotnie wysłać do szyny
PCI dane z bufora, odciążając jednocześnie od tej pracy procesor. Wyłączenie jej
spowoduje, że zajmie się tym procesor i bedzie dane wysyłał tylko raz, co
niestety przy jednoczesnym zmiejszeniu ruchu na szynie PCI może jednak
zmniejszyć nieco wydajność komputera
AGP Master 1 WS Write, AGP Master 1 WS Read
- umożliwia zmniejszenie cykli
przerwy między pakietami danych zapisywanych/odczytywanych z 2 (disable) do 1 (enable).
Włączenie tej opcji powinno spowodować nieznaczny wzrost wydajności pracy
magistrali AGP
AGP Driving Control, AGP Driving Value - umożliwia zmianę napięcia na szynie
AGP. Dostępne są liczby od 0 do 255 - zwiększanie ponad domyślną (218) zwiększa
wydajność szyny AGP oraz stabilność niektórych kart grafiki (GeForce 2),
jednakże może powodować uszkodzenia i wcześniejsze zużycie podzespołów.
DRAM Drive Strength, DRAM Drive Value - j.w, z tym że daje możliwość
regulacji napięć pamięci DRAM. W większośći wypadków lekkie podniesienie
napięcia potrafi zwiększyć wydajność układów pamięci.
DRAM clock - ustawienie częstotliwości taktowania pamięci DRAM w stosunku do
szyny systemowej (FSB). Do wyboru mamy: hostCLK/hCLK-33/hCLK+33, czyli
taktowanie RAMu z częstotliwoscią FSB, obniżoną o 33MHz lub podwyższoną o tę
wartość. Np. przy FSB 100MHz daje to wybór częstotliwości 66, 100 i 133MHz.
Przydatne w przypadku przetaktowywaniu (overclockingu) systemu na wolniejszych
pamięciach DRAM
Concurent PCI/Host - blokada CPU Bus podczas operacji związanych ze złączem
PCI. Zalecane pozostawienie wyłączonej.
Fast R-W Turn Around - redukuje opóźnienie pomiędzy pierwszym, a kolejnymi
odczytami danych między RAM a CPU. Dodatkowo zezwala szynie AGP na dostęp do
procesora bez pośrednictwa pamięci. Włączenie tej opcji może objawić się
wzrostem wydajności (szczególnie podsystemu grafiki), ale jednocześnie może
prowadzić do destabilizacji.
Przerwania w BIOSie
Korzystając z sygnałów przerwań, podzespoły komputera zwracają na siebie
uwagę procesora. Po otrzymaniu takiego sygnału układ przerywa wykonywane
czynności, zezwalając danemu urządzeniu na dostęp - stąd nazwa Interrupt Request
(w skrócie: IRQ), czyli żądanie przerwania. W celu odróżnienia od przerwań
programowych nazywa się je czasem przerwaniami sprzętowymi.
Żądania przerwań są zgłaszane przez wiele urządzeń sprzętowych, a procesor
dysponuje tylko jednym wejściem sygnałów tego typu. Z tego względu jest
konieczny element pełniący funkcję pośrednika. Zadanie to przejmuje kontroler
przerwań - PIC (Programmable Interrupt Controller). Zintegrowany jest on w tzw.
mostku południowym i ma zaledwie 15 wejść przerwań.
Przeważnie w komputerze dla podzespołów PCI dostępne są tylko cztery z nich (IRQ
5, 9, 10, 11) - z tym, że i tu są pewne ograniczenia, np. na IRQ 10 lubi
pracować kontroler USB. Pozostałe są zajęte przez nieodzowne elementy systemu,
takie jak zegar czasu rzeczywistego i różne interfejsy: szeregowe to IRQ 3 i 4,
równoległy to IRQ 7, stacja dyskietek to IRQ 6, a mysz PS/2 IRQ 12. Pierwszy
kontroler dyskowy IDE to IRQ 14, a drugi to czasem IRQ15. Każdy z nich rezerwuje
po jednym przerwaniu na swoje potrzeby. Wyłączając w BIOSie zbędne interfejsy
(obsługę pewnych urządzeń), można zwalniać przerwania. Przerwanie IRQ 2 jest
niedostępne, gdyż zarządza przerwaniami 8-15.
Wyjątek stanowią aktualne chipsety, których mostek południowy jest wyposażony
w kontroler APIC (Advanced PIC). Kontrolery tego typu opracowano do systemów
wieloprocesorowych, np. mostek południowy ICHo zintegrowany w chipsecie Intel
810 udostępnia aż 24 wejścia przerwań. Warunkiem jest stosowanie z systemu
operacyjnego obsługującego zestawy wieloprocesorowe.
Wychodząc naprzeciw małej liczbie przerwań, wprowadzono ich współdzielenie (IRQSharing).
Daje to możliwość współdzielenia jednego przerwania przez kilka urządzeń PCI.
Jednak w praktyce urządzenia współdzielące przerwania mogą przestać działać
poprawnie. Np. bardzo często konflikty wywołują karty dźwiękowe i telewizyjne -
zwłaszcza gdy dzielą jedno przerwanie za sobą lub z kartą sieciową. Przyczyną są
przeważnie złe steroaniki Oznaką konfliktu przerwań może być nawet drgający
kursor myszy. Nowe chipsety, wyposażone w specjalne mostki południowe, oferują
jednak już aż osiem przerwań do podziału na urządzenia PCI.
Autorami cyklu artykułów są:
Łukasz Kalbarczyk
Filip Noworyta
Jerzy Papiorek
http://rainbow.mimuw.edu.pl
|
